- Trong tập luyện và thi đấu thể thao, đôi khi chúng ta nhận thấy hiện tượng vận động viên sau khi về đích, nhất là các vận động viên chạy cự ly dài hay cự ly trung bình, tự nhiên giảm tốc độ đột ngột, hoặc không thể chạy tiếp được nữa, bị ngã quỵ xuống và mất tri giác. Hiện tượng đó trong hoạt động thể dục thể thao gọi là choáng trọng lực.
- Choán trọng lực theo định nghĩa của bác sĩ y học thể thao thì đó là bệnh cấp tính xảy ra sau khi chạy xong ngã xuống, mất tri giác.
1 .Nguyên nhân và cơ chế sinh bệnh
- Nguyên nhân của hiện tượng này là khi vận động có đến 88% lượng mau tuần hoàn tập trung về các nhóm cơ tham gia vận động ( trong lúc yên tĩnh chỉ có 21% lượng máu tuần hoàn được phân bố ở các cơ quan vận động), cộng với tác dụng trọng lực của máu làm cho máu dồn xuống chi dưới quá nhiều, song khi vận động liên tục các cơ luôn co bóp ( gọi là hiện tượng bơm cơ ) làm máu lưu thông dễ dàng và lượng máu cung cấp cho não vẫn được đảm bảo. khi ngưng vận động đột ngột, máu vẫn tập trung nhiều ở chi dưới, trong khí đó cơ chế “bơm cơ” không hoạt động, hạn chế sự lưu thông máu, lượng máu trở về tim ít hơn. Hơn nữa, lúc này tim đã mệt mỏi, lực co bóp của tim yếu đi làm cho máu lên não gặp khó khăn, não bị thiếu máu đồng nghĩa với việc thiếu oxi dẫn đến mất tri giác và gây nên hiện tượng choáng trọng lực.
2 .Triệu chứng lâm sàng
- Vận động viên mất tri giác đột nhiên ngã xuống, trước khi ngã có cảm giác toàn thân vô lực, chóng mặt, hoa mắt, ù tai, mệt, tay chân lạnh, tim đập chậm và yếu, thở chậm. Các triệu chứng này xuất hiện qua một thời gian ngắn, cơ thể sẽ hồi phục.Tuy nhiên người vẫn còn cảm giác nặng nề, nhức đầu.
3 .Xử lý
- Khi vận động viên bị ngất, nên đua ra chỗ thoán không khí ( không được để lạnh và gió lùa), nới lỏng quần áo.
- Đặt vận động viên nằm ngửa, kê chân cao hơn đầu.
- Xoa bóp tích cực từ cẳng chân lên đùi.
- Giật nhẹ tóc mai, ấn huyệt nhân trung, hợp cốc, bách hội, dũng tuyền.
- Nếu có ngưng thở, tim ngừng đập phải hà hơi thổi ngạt và xoa bóp tim ngoài lồng ngực.
- Khi vận động viên tỉnh lại có thể cho uống nước trà đường nóng hoặc cà phê sửa nóng.
4 .Cách đề phòng:
- Khi vận động viên chạy về tới đích vẫn phải tiếp tục vận động nhẹ nhàng, hít thở sâu, nhịp nhàng trong một khoảng thời gian thích hợp sau đó mới nghỉ.
- Nếu vận động viên có biểu hiện sắp ngất thì không được xốc nách diều di tiếp theo mà phải cho vận động viên nằm ngửa xuống, kê chân cao hơn đầu và tiến hành cấp cứu ngay.
- Võ khánh Nho
